Strķš og frišur - auga fyrir auga

Žaš er ekki laust viš aš mašur fari aš hugsa ķ annarri tóntegund žegar fer aš lķša aš jólum.  Sérstaklega nśna. Žegar ég var aš aka śti eitt kvöldiš um daginn og sį frišarsśluna śti ķ Višey til minningar um John Lennon gat ég ekki varist žeirri hugsun hversu lįnsöm viš erum žrįtt fyrir allt aš hafa ekki bśiš viš hörmungar styrjalda.  

 

Kannski hafa hinar ytri ašstęšur undanfariš lķka gert žaš aš verkum aš mašur fer aš hugsa meira um hvaš žaš er sem raunverulega skiptir mįli ķ lķfinu: er žaš                    

hśsiš? -heilsan? – börnin? – bķllinn? – vinnan? – peningarnir? – fjölskyldan?

Kannski fęr mašur ašra sżn į žessi atriši nśna en mašur hafši įšur, kannski er vęgi žeirra öšruvķsi.                                                                                                                 

Ekki sķst žegar mašur hefur hlustaš į John Lennon og horft į žetta myndband.


Sameinašir stöndum vér - Fullveldishugvekja

Žaš er ekki ofsögum sagt aš umręšan undanfarnar vikur  manna į mešal og ķ fjölmišlum hafi veriš nokkuš einsleit.  Og skal engan undra.  En hefur sś umręša veriš mįlefnaleg, jįkvęš, skilaš okkur eitthvaš įleišis?  Svari hver fyrir sig, en ég er ekki frį žvķ aš hśn hafi veriš dįlķtiš nöldurkennd į köflum, svo ekki sé meira sagt,  og kannski hafa śrręšin ekki alltaf fylgt meš. Kannski er of drjśgum tķma variš ķ aš horfa ķ baksżnisspegilinn.   

 

Ég fór į ašventutónleika ķ Langholtskirkju ķ gęrkvöldi.  Falleg tónlist og notaleg samkoma.  Kristķn Helga Gunnarsdóttir, rithöfundur,  fór meš hugvekju sem hitti ķ mark.  Hśn ręddi um kęrleikann aš fornu og nżju og hlutverk hans ķ mannlegu lķfi. Auk žess fjallaši hśn um žetta sérkennilega fyrirbęri ķ ķslenskri žjóšarsįl sem hśn nefndi “Iss”, sem er einhvers konar hęfileg blanda af stęrilęti og ęšruleysi. 

Ķslendingar hafa žetta jafnan į hrašbergi ef eitthvaš bjįtar į, hvort heldur žaš er smįvęgilegt eša stóralvarlegt eins og nįttśruhamfarir eša hvaš annaš.  “Iss, žetta er ekkert, viš björgum žessu”.  “Iss, žetta er nś bara smįręši”.  Žaš er einhvers konar jįkvęšur tónn ķ “issinu”. 

 

Žegar öllu er į botninn hvolft eru žaš ekki vandamįlin eša hamfarirnar sem skipta ašal mįli, heldur hugarfariš, hvernig viš bregšumst viš vandanum og hvernig viš vinnum okkur śt śr vandanum, eša öllu heldur verkefninu. Ekkert er ómögulegt.  

 

Viš Ķslendingar höfum veriš žekktir fyrir aš standa af okkur stórhrķšir. Hér hafa menn norpaš ķ fimbulkulda öldum saman, hungrašir og fįtękir og lifaš af.  Einhvern veginn viršist mótlętiš ķ gegnum aldirnar hafa hert okkur.  Af hverju skyldum viš ekki alveg eins standa uppréttir ķ storminum nśna?                                                               

Žaš er lķka miklu betra aš standa saman ķ storminum, halda  hópinn og styšja hvert annaš.  Eša hvernig var nś aftur mįltękiš:  Sameinašir stöndum vér, sundrašir föllum vér.   


mbl.is Ķslendingar einblķna į vandann
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Kannski hęgt, en fjandi erfitt, myndband

 


mbl.is Er hęgt aš lifa įn peninga?
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hvaša sjónarmiš rįša?

Hvaša hagsmunir eru žaš sem rįša feršinni varšandi hugsanlega ašild Ķslands aš ESB?  Eru žaš samfélagslegir hagsmunir eša hagsmunir įkvešinna hópa?  Ég rakst į žessa umfjöllun į vefnum:

Ķsland er ekki ašili aš ESB. Ķsland hefur hins vegar veriš ašili aš Frķverslunarsamtökum Evrópu (EFTA) sķšan 1970 en žeim var ętlaš aš stušla aš frjįlsri verslun. Meš Evrópska efnahagssvęšišnu, sem Ķsland geršist ašili aš 1994 fengu ķslensk fyrirtęki ašgang aš evrópskum markaši.

Mikil umręša hefur veriš um hugsanlega inngöngu Ķslands ķ ESB, nś eša žį upptöku evrunnar, eša annars gjaldmišils, ķ kjölfar bįgs gengis ķslensku krónunnar ķ byrjun įrs 2008. Samkvęmt nišustöšum skošanakönnunar Fréttablašsins sem birt var ķ aprķl 2008 eru rķflega ⅔ Ķslendinga fylgjandi žvķ aš undirbśa umsókn aš ESB. Ķ könnun frį žvķ febrśar žegar spurt var um hvort sękja ętti um ašild (ath: ekki undirbśa umsókn um ašild) frį žvķ ķ febrśar sama įr svaraši 55,1% jįtandi.[2] Žaš er ekki stefna rķkisstjórnar Sjįlfstęšisflokks og Samfylkingarinnar, sem mynduš var eftir Alžingiskosningar 2007, aš sękja um inngöngu ķ ESB. Samfylkingin hefur lżst žvķ yfir aš žaš sé į žeirra stefnu aš sękja um ašild, en Sjįlfstęšisflokkurinn er andvķgur žvķ.[3] Ķ jślķ bįrust fréttir af žvķ aš ķ višbóti viš vinnu sérstakrar Evrópunefndar rķkisstjórnarinnar vęri hafin „vinna ķ a.m.k. tveimur rįšuneytum viš śttektir į stórum og žżšingarmiklum mįlaflokkum į vettvangi ESB.“[4]

Landssamband ķslenskra śtvegsmanna, hagsmunasamtök ķ ķslenskum sjįvarśtvegi, eru mótfallin ašild aš ESB fyrst og fremst į grundvelli žess aš žį muni Ķsland missa stjórn yfir sjįvarśtvegsmišum sķnum en fleira komi til.[5] Žetta hefur Eirķkur Bergmann, dósent viš Hįskólann į Bifröst, dregiš ķ efa og segir hann aš „[s]é žaš rétt aš sameiginleg sjįvarśtvegsstefna ESB sé raunverulega meginhindrunin ęttu andstęšingar ašildar ekki aš mótmęla žvķ aš lįtiš vęri reyna į višunandi ašildarsamning, en į žvķ hafa žeir ekki viljaš ljį mįls og raunar barist harkalega gegn. Sś stašreynd ... bendir til žess aš žaš sé eitthvaš annaš en sjįvarśtvegurinn sem raunverulega hindri ESB-ašild Ķslands.[6]

Og  žessa lķka:

Efnahagskreppan į Ķslandi 2008, žegar gengi krónunnar féll um meira en helming į innan viš įri og rekstur allra žrggja ķslensku višskiptabankanna var yfirtekin af hinu opinbera, blés nżju lķfi ķ umręšu um inngöngu ķ ESB. Ķ skošanakönnun Capacent sem birt var 18. október kom fram aš 70% ķslensku žjóšarinnar vildu žjóšaratkvęšagreišslu um inngöngu ķ ESB.[7] Innan Sjįlfstęšisflokksins hefur varaformašur hans, Žorgeršur Katrķn Gunnarsdóttir, sagt aš Ķslendingar žurfi aš taka afstöšu til ESB „meš hagsmuni Ķslands til lengri tķma litiš og žora aš gera žaš“.[8]


mbl.is Teflt į tvęr hęttur meš Evrópuumręšunni
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Kostir og lestir viš ašild Ķslands aš ESB

Frišrik Sófusson er sį sjįlfstęšismašur sem vafalķtiš hefur  notiš  hvaš mestrar viršingar bęši innan flokksins og utan į umlišunum įrum. Um hann hefur lķtill styrr stašiš.  Bęši mešan hann var virkur ķ stjórnmįlum og ekki sķšur eftir aš hann tókst į hendur starf forstjóra Landsvirkjunar. 

Žaš eru žvķ all nokkur tķšindi žegar hann kemur fram og opinberar skošanir sķnar ķ fjölmišlum. Og nęsta vķst aš meira mark veršur tekiš į hans oršum en oršum margra annarra.  Frišrik  fer žó varlega eins og vęnta mį. 

Žaš vęri skammsżni, ef ekki lķka žröngsżni, aš skoša ekki alla kosti og lesti ašildar Ķslands aš Efnahagsbandalaginu.  Žaš er ekki hęgt aš mynda sér skošun um eitthvaš sem mašur veit ekki frekari deili į. 

Vęri ekki gustuk aš einhver spįmašurinn eša spekingurinn tęki sig til og setti fram skżrt og skorinort hvaša kostir og lestir gętu fylgt ašild Ķslands aš ESB?  Sennilega ekki flókiš fyrir žį sem til žekkja.

En alla vega naušsynlegt,  sérlega ķ ljósi žess aš talaš hefur veriš um žjóšaratkvęšagreišslu ķ žessu samhengi. 


mbl.is
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Króna į floti eša föstu

Žorvaldur Gylfason, hagfręšiprófessor, hefur eins og margir hagfręšingar įkvešnar skošanir į krónunni, evrunni og ESB.  Ķ mjög góšri grein sem mun bķša birtingar ķ tķmaritinu Heršubreiš višrar hann sķnar skošanir hvaš žetta varšar.  Ég leyfi mér aš birta nišurlag greinarinnar meš góšfśslegu leyfi höfundar: 

"Alžjóšagjaldeyrissjóšurinn hefur aš undanförnu fęrt śt kvķarnar til aš svara kalli og kröfum tķmans. Hann gętir sķn nś betur en įšur į aš miša efnahagsrįšgjöf sķna viš hvort tveggja ķ senn: aš leysa skammtķmavandann, sem viš er aš glķma į hverjum staš, til dęmis gjaldeyriskreppu eša fjįrmįlakreppu, og treysta um leiš hagvaxtargetu žjóšarbśsins til langs tķma litiš. Sjóšurinn er žó litblindur ķ pólitķk og veršur aš vera žaš. Stjórnmįlakreppur eru ekki ķ verkahring sjóšsins. Žessu er naušsynlegt aš halda til haga vegna žess, aš gagnrżnendur sjóšsins lżsa honum stundum sem alžjóšlegri efnahagslögreglu, sem valtar yfir grunlaus ašildarlönd og neyšir žau ķ nafni vafasamrar hugmyndafręši til aš gera rįšstafanir, sem žau myndu ekki grķpa til af fśsum og frjįlsum vilja. Žessi gagnrżni į sjóšinn er aš minni hyggju misrįšin. Hagfręšingar sjóšsins eru ekki ķ pólitķk og verša aš beygja sig undir stjórnmįlin į hverjum staš, hvort sem žeim lķkar žaš vel eša illa. Sjóšurinn semur viš einręšislönd įn žess aš rįša žeim aš taka upp lżšręši, enda er hann ekki žeim vopnum bśinn, aš hann geti skipt sér af stjórnmįlum ašildarlandanna.  Meš lķku lagi getur sjóšurinn ekki heldur skipt sér af žvķ, hvort Ķsland gengur ķ Evrópusambandiš og tekur upp evru eša ekki. Įkvöršun um žaš er ķslenzkt innanrķkismįl og kemur sjóšnum ekki viš. Ef rķkisstjórnin hefši sagt viš sjóšinn, aš hśn ętlaši aš sękja um ašild aš Evrópusambandinu og taka upp evruna viš fyrstu hentugleika, og žaš hefši hśn aš minni hyggju įtt aš gera, žį hefši sjóšurinn žurft aš lśta žeirri įkvöršun. Og žį er ekki vķst, aš įkvešiš hefši veriš aš setja krónuna aftur į flot eins og gert var og taka žį įhęttu, aš krónan eigi eftir aš falla talsvert til višbótar viš žaš gengisfall, sem oršiš er. Žį hefši komiš til greina aš festa krónuna t.d. ķ 150 krónum į hverja evru, nota aukinn gjaldeyrisforša til aš halda genginu föstu žar eša žar um bil og bśa žannig til lįrétta rennibraut inn ķ Evrópusambandiš og Myntbandalag Evrópu lķkt og Eystrasaltslöndin geršu snemma į sķšasta įratug. Rķkisstjórnin viršist ekki hafa ljįš mįls į žessum kosti. Hann er enn ķ boši."
mbl.is LĶŚ vill einhliša upptöku
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Žaš var lagiš!

Hvaš er jįkvętt viš aš vera Ķslendingur?  

 

Ķ svartnętti og bölmóši sķšustu vikna gleymist žvķ mišur oft aš minnast aš hiš jįkvęša viš aš vera Ķslendingur og bśa į Ķslandi. Viš bśum ķ lżšfrjįlsu landi, viš eigum fallegt land meš hreinu lofti og hreinu vatni, viš erum menntuš žjóš og haršdugleg, viš eigum aušlindir, viš eigum menningu og eigiš tungumįl.                                                                                                         

Viš höfum žvķ allar forsendur til žess aš geta lifaš góšu lķfi. Og viš höfum reyndar bśiš viš góšęri (sumir segja reyndar gróšęri) sķšustu įrin. En žaš eru ekki alltaf jólin og nś hefur syrt ķ įlinn.  En viš gefumst ekki upp žótt móti blįsi, nś žarf aš sżna einhug ķ verki og samstillt įratak. Bjartsżni og žor mun fleyta okkur įfram samanber žessa frétt um opnun nżrrar verslunar ķ mišri kreppunni.      

 

Žetta sį ég einhvers stašar skrifaš:

„Žegar lirfan hélt aš lķfiš vęri į enda žį breyttist hśn ķ fišrildi“.


mbl.is Opna ķ mišri kreppunni
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Tjįningarfrelsi og hįttvķsi

Žaš mundi teljast til forréttinda vķša į byggšu bóli aš njóta tjįningarfrelsis į opinberum vettvangi og aš geta haft įhrif į gang žjóšmįla meš žvķ aš kjósa fulltrśa sķna til žess aš stjórna landinu.  Viš erum svo lįnsöm aš bśa viš žetta lżšręšislega skipulag og frelsi til tjįningar.

 

Varla ķ annan tķma į sķšari įrum hefur fólki veriš svo heitt ķ hamsi į Ķslandi.  Allir hafa miklar og sterkar skošanir, mikil reiši hefur blossaš upp og stundum viršist manni mannlķfiš hér vera į sušupunkti.  Mótmęli eins og viš höfum séš į Austurvelli sżna vel samstöšu fólksins ķ landinu.  Fundurinn er įkvešinn farvegur fyrir skošanir og vettvangur til aš sżna samstöšu og vilja til breytinga. 

 

Ašalatrišiš er žó aš mótmęlin fari frišsamlega fram.  Óspektir, mśgęsingur, ögrandi orš og athafnir, eggjakast og ólęti er engum til sóma og dregur mótmęlafundinn nišur į plan žar sem honum var ekki ętlaš aš vera. 

 

Sżnum žvķ samstöšu en jafnframt hįttvķsi.


mbl.is Lżšręšishreyfingin fundar
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Braskari og brallari

Mér hefur fundist žetta hugtak   “Śtrįsarvķkingur” villandi. 

 

Ég fór ķ ķslensku oršabókina mķna og fann žar eftirfarandi skżringar:

 

śtrįs,  kv.  1.  ós (vatnsfalls); afrennsli; śtstreymi (t.d. lofts); op, skarš     2.  framrįs śr vķgi, žaš aš rįšast fram śr vķgi. 

 

vķkingur, -s, -ar   k. 1.  norręnn sęfari, sem stundaši kaupskap, sjórįn og strandhögg į vķkingaöld.  2.  yfirgangsseggur, ójafnašarmašur.  3.  dugnašarmašur, mašur sem afkastar miklu verki; v. til vinnu. 4. forlišur samsetn., um dugnaš, hörku, grimmd:  vķkings/hestur  mjög duglegur hestur, -vetur grimmdarvetur.

 

Dęmi hver fyrir sig.  Mér sżnist aš merking 2. ķ oršinu śtrįs merki ašallega hernaš og ekki sżnist mér aš hugtakiš vķkingur eigi viš žį starfssemi sem iškuš hefur veriš af ķslenskum fjįrmįlamönnum undanfarin įr. Aftur į móti getur vķkingsvetur žżtt grimmdarvetur sem žżšir frosthörkuvetur eša óhemju kaldur vetur sem į kannski vel viš ( ķ óeiginlegri merkingu). 

 

Ķ oršabókinni ķslensku er oršiš braskari skilgreint žannig:

 

braskari, -a, -ar k,  brallari, sį sem leggur stund į gróšabrall, prangari.


Atvinnumįlin hafa forgang fram yfir annaš

 

Mikiš hefur veriš rętt sķšustu vikurnar um hvaš śrskeišis hafi fariš. Viš hundeltum sökudólga og menn eru žegar komnir ķ žungar heimspekilegar og hagfręšilegar vangaveltur um hvaš hafi valdiš hinu efnahagslega hruni.                      

Gjaldeyrismįl, gengisžróun, upptaka evru og žar fram eftir götunum eru allt mįl sem žarf aš gaumgęfa.  Žaš er gott og vel en forgangsröšunin žyrfti kannski aš vera önnur.                                      

 

Atvinnan er aš mķnu viti ašalatrišiš. Žaš žarf fyrst og fremst aš huga aš hag hins vinnandi manns og fjölskyldna, atvinnuöryggi og fjįrhagslegri afkomu. 

 

Atvinnumissir er harmleikur.  Aš missa vinnuna hefur ekki ašeins slęm įhrif į efnahaginn heldur lķka djśpstęš įhrif į sįlarlķfiš og į alla žį sem ķ kringum žann sem missir vinnuna. Atvinnumissir er fjölskylduharmleikur. 

 

Atvinnumissir er eins og įstvinamissir og aš missa heilsuna įfall sem kemur  alltaf į óvart, eitt žyngsta högg sem menn geta oršiš fyrir į lķfsleišinni.

 

Viš atvinnumissi er hętta į aš fjölskyldur flosni upp, til hjónaskilnaša komi og įhrifa gęti į börnin.  Afneitun, reiši og sorg fylgir ķ kjölfariš lķkt og viš önnur alvarleg įföll ķ lķfinu. 

 

Viš Ķslendingar höfum veriš svo lįnsamir aš bśa viš meira og betra atvinnuöryggi en flestar žjóšir ķ Vestur-Evrópu.  Hér į landi hefur atvinnuleysi veriš lķtiš ķ gegnum įrin.  Viš žekkjum žvķ sem betur fer ekki hörmungar atvinnuleysisins.                                          

Žaš er žvķ eitt brżnasta verkefniš sem viš stöndum frammi fyrir nśna aš reyna aš auka atvinnutękifęrin og aš halda hjólum atvinnulķfsins gangandi.  Fari žau ķ enn frekari hęgagang er sannarlega veruleg vį fyrir dyrum. 

 

Einbeitum okkur aš atvinnunni frekar en aš horfa alltof mikiš ķ baksżnisspegilinn og vangaveltum um hvort eigi aš setja krónuna į flot eša hefta gjaldeyrisvišskipti o.s.frv.  Aušvitaš hangir žetta allt saman en atvinnan hefur  forgang fram yfir annaš. 


mbl.is Frumvarpiš vottur um uppgjöf
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

« Fyrri sķša | Nęsta sķša »

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband